فرق ایمنی و امنیت: دو روی یک سکه
در بسیاری از زبان ها در اصطلاح فرقی بین ایمنی (safety) و امنیت (security) نیست و واژه یکسانی برای هر دو مفهوم بکار برده می شود. با این حال تفاوت هایی دارند که در اینجا به بررسی آنها می پردازیم.

باتوجه به دیکشنری وبستر، تعریف اولیه ایمنی شرایط دوری از زیان یا ریسک است که با تعریف اولیه امنیت که کیفیت یا حالت دوری از خطر تعریف شده یکسان است. با این حال امنیت به عنوان اقداماتی که برای حفاظت در مقابل خرابکاری، جاسوسی، جرم، حمله یا فرار انجام می شود نیز تعریف شده است.

با توجه به این دو تعریف در اینجا تفاوت های اصلی ایمنی و امنیت را با جزئیات می آوریم:

۱. امنیت مرتبط با اتفاقاتی است که اغلب ناشی از عمل ارادی یک فرد یا گروه است. اما ایمنی اغلب ناشی از شیوه تعامل و رفتار انسان با محیط خود می باشد.

۲. مباحث امنیتی عمدی و برنامه ریزی شده اند ولی مخاطرات ایمنی غیرعمدی و بدون برنامه ریزی قبلی اند.

۳. ایمنی به مقابله مخاطره یا hazard میرود در حالیکه امنیت به مقابله با تهدید یا threat می رود.

۴. در امور ایمنی معمولاً مخاطرات داخل سیستم منجر به مشکل می شوند و در نتیجه عوامل زیان آور مثل مواد شیمیایی، پرتوها و تجهیزات مد نظر است ولی در مباحث امنیتی مخاطره از خارج سیستم وارد می شود.

۵.  مباحث امنیتی می تواند به افراد داخل و یا خارج سیستم برگردد در نتیجه معمولاً مشخصات افراد وارده و خارجه ، داشتن ویزا برای افراد خارجی و غیره را در بر می گیرد. اما مباحث ایمنی معمولاً ناشی از شرایط یا افراد داخل سیستم می باشد.

۶. در مباحث امنیتی معمولاً تهدیدها قابل مشاهده و ملموس نمی باشند ولی در ایمنی مخاطرات معمولاً قابل مشاهده و بررسی هستند. در نتیجه در ارتباط با مسائل امنیتی درجه دانش مرتبط با تهدید و خطر کمتر می باشد.

۷. خسارات و زیان های مرتبط با ایمنی معمولاً مصدومیت و مرگ افراد، آسیب به محیط زیست، مواد و هزینه های تولید، تاخیر در ارائه و کاهش وجه می باشد. این حوزه همچنین به اطمینان از سرمایه های صنعتی ربط دارد. اما زیان های مرتبط با امنیت معمولاً سرمایه های فیزیکی و اطلاعاتی است. معمولاً هزینه ها اقتصادی اند(از دست رفتن سرمایه، مواد، تکنولوژی، ساعت کاری، وجهه) و جبران این هزینه ها معمولاً آسانتر از هزینه های جانی است.

۸. ابعاد عدم اطمینان در تهدید و مباحث امنیتی خیلی گسترده تر از عدم اطمینان ناشی از موضوعات ایمنی است.

۹.  ابعاد حوزه امنیتی خیلی وسیعتر از حوزه ایمنی است به طوریکه مباحث ایمنی معمولاً برای صنایع و سیستم حمل و نقل و یا فروشگاه ها می باشد، اما حوزه امنیت کل اجتماع را درگیر می کند.

۱۰.  مباحث امنیتی معمولاً توسط یک سیستم قدرتمند قضایی با بودجه بالا پیگیری می شود اما در حوزه ایمنی این قانونمندی و صرف هزینه بسیار ضعیف تر است. باتوجه به این موضوع امور امنیتی توسط پلیس، حراست و سیستم قضایی و امور ایمنی توسط کارشناسان ایمنی پیگیری میشود. اگرچه گهگاه وظایف ایمنی به اشتباه توسط ماموران امنیتی انجام میشود مثل حوادث جاده ای که عمدتاً مباحث ایمنی می باشند ولی به طور کامل توسط پلیس انجام می شوند!

در نهایت اگرچه در ابعاد بالا ایمنی و امنیت متفاوت بودند ولی شباهت آنها این است که هر دو در پی حفظ سرمایه های جانی و مالی اند و در نتیجه بایستی آنها را به صورت یکپارچه و به صورت مکمل در نظر گرفت.

 ارسالی از مهندس مهدی علی گل 

مرکز تخصصی طب کار آسا

• تفاوت مخاطرات ایمنی و بهداشتی

• خطرات بهداشتی و ایمنی، امور دریانوردی و ماهیگیری